TGK Cam Fuarı

IMG_0268, a photo by camecey on Flickr.

 TGK firmasının düzenlediği etkinlikte Novy Bor cam okulunun seyyar atölyesinde çalışmalar yaptık.

IMG_0272, a photo by camecey on Flickr.

Biraz Tarih

Çek camcılığının, arkeolojik bulgular ve yazılı belgeler neticesinde 13.yy’da başladığı kabul edilir.13. yy öncesine ait bulgular var olsa da bunların bir kesinliği bulunmamaktadır. Bunun bir sebebi cam ocaklarının ormanlık arazilerde kurulması, dolayısıyla şehir hayatına uzak olması ve sonuç olarak yazılı tarihe uzak kalmasıdır. Kuzey Bohemya’da bulunan Chribska cam fabrikası 1414 yılından birkaç yıl öncesine kadar üretimini sürdüren dünyanın en eski cam ocaklarından biri olmuştur.

Bohemya’da camcılığın başlamasının ve gelişmesinin sebepleri bölgede bol miktarda orman olmasıdır. Buradan ergitme işlemi için yakacak ve hammadde için de odun külünden potasyum sağlanıyordu. Bohemya hammadde bakımından da zengin topraklara sahip olmaktadır; kireçtaşı, silika, kurşun ve manganez (Kurşun ve manganez 19. yy gibi keşfediliyor) bölgede bulunmaktadır. Bohemya’nın Avrupa’nın ortasında oluşu bölgeyi cam ticareti için elverişli kılmıştır. 

14. yy

Bohemya’da cam ocakları cam üretiminde en önemli role sahip etkenin yani ocağı gereken sıcaklığa çıkaracak yakacağın bulunduğu ormanların bol olduğu arazilere kuruluyor. Yakacak odunu taşınması ocağın taşınmasından daha pahalıya mal olduğu için ocak kurulduğu alandaki yakacak odun bitince buradan taşınıyor ve yeni bir orman bulunuyor. Bu sistem 18. yy da bile görülüyor fakat bu yüzyılın ikinci yarısında bazı eyaletler gittikçe artan cam üretimiyle birlikte hızla tükenen ormanlarda ağaç kesimiyle ilgili sınır getiren bir yasa koyuyor. Bu da teknolojik atılımların yapılmasını tetikler. 1765'te ilk defa cam ocaklarında kömür kullanılmaya başlanılır. Kömür odundan daha yavaş yanmasına karşın 10 kat daha fazla havaya ihtiyaç duyar ve de çıkardığı gazlar camın rengini etkilemektedir. Ancak 19. yy ın sonunda kökten değişim yaşanır. Jeneratörün keşfi sayesinde indirekt ısıtmayla ocaklar çalışmaya başlar.

17. yy

Camın evriminde Bohemya camcılığı önemli bir rol oynar. Çek camcılar tarafından yapılan en önemli keşiflerden bazıları: kobalt mavisi camın ergitilmesi (Schurer Camcılık, Kuzey Bohemya-16.yy), Çek kristalinin bulunması (Muller Camcılık, Kuzey Bohemya ), emay ve hiyalit camın bulunması (B. Egermann, Kuzey Bohemya-19. yy) dır.

Orta çağda çoklukla kullanılan yeşilimsi  renkteki cama orman camı (forest glass) denilir. Orta çağdaki camcılar cam kumunda mevcut olan metal oksitleri ayrıştıramadığından bunlar cama bu rengi vermekteydi. Almanya’da üretilen koyu yeşil camın hammaddesindeki kumun içinde yüksek oranda demir bileşikleri bulunmaktaydı. Çek camı çok daha farklıydı. Çünkü kullanılan kum çok daha arı idi ve çek camcılar camı ergitmek için daha iyi bir teknoloji geliştirmişlerdi. Çek camı bir nebze yeşildi ve bazen grimsi şeffaf.